Ứng phó với biến đổi khí hậu: Cần sự chung tay, góp sức của cả xã hội

Thời gian qua, công tác ứng phó với BĐKH, phòng tránh thiên tai, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường đã được quan tâm, có bước chuyển biến và đạt được một số kết quả bước đầu. Cụ thể, Quảng Ninh đã thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH tỉnh Quảng Ninh do đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban. Theo Kế hoạch hành động ứng phó BĐKH được ban hành (năm 2012), các quy hoạch như Quy hoạch kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ninh, Quy hoạch Tài nguyên nước, Quy hoạch Xây dựng, Quy hoạch Du lịch, Quy hoạch Môi trường đều đã đảm bảo công tác tích hợp, lồng ghép các nội dung, nhiệm vụ về ứng phó BĐKH. Đặc biệt, Quy hoạch Môi trường tỉnh Quảng Ninh giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã đảm bảo lồng ghép, cụ thể hoá các nội dung giảm thiểu và thích ứng với BĐKH.

Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết bất thường đã tác động đến đời sống của người dân. Trong ảnh: Người dân Tiên Yên khắc phục hậu quả sau lũ. (ảnh chụp trận lũ tháng 11-2013)

Bên cạnh đó, thực hiện chương trình hợp tác quốc tế về BĐKH, Quảng Ninh là đơn vị thụ hưởng cũng như đơn vị phối hợp, đã triển khai thành công “Dự án hỗ trợ các phương thức sinh kế thích hợp với BĐKH tại các tỉnh phát triển nông thôn theo vùng lãnh thổ Thái Nguyên và Quảng Ninh” do Chính phủ Tây Ban Nha tài trợ đã đem lại hiệu quả cao đối với địa phương: Đông Triều và Hải Hà. Đặc biệt là thành công trong nhiều mô hình trồng khoai tây chịu rét, trồng ngô nếp tím vụ đông, cá điêu hồng, cá rô phi đơn tính, cá vược Thái Lan thương phẩm… ứng phó với BĐKH, cho năng suất cao.

Tuy nhiên, những kết quả đó vẫn chỉ là bước đầu, đồng chí Nguyễn Quang Đức, Trưởng phòng Tài nguyên nước (Sở Tài nguyên và Môi trường) cho biết: Hiện nay hầu hết các nhiệm vụ trong kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH của tỉnh vẫn chưa triển khai được do khó khăn về nguồn vốn, chủ yếu sử dụng ngân sách nhà nước, chưa kêu gọi được sự hỗ trợ, chung tay góp sức từ cộng đồng, các tổ chức trong và ngoài nước. Trong khi đó những tác động của BĐKH đã ảnh hưởng đến địa phương như chế độ thuỷ văn sông suối, gây khô hạn vào mùa đông (đặc biệt ở huyện Tiên Yên, Đông Triều); gây ngập lụt mùa mưa tập trung ở các địa phương Ba Chẽ, Tiên Yên, Hạ Long, Cẩm Phả. Đặc biệt, do tác động của BĐKH dẫn đến sự thay đổi thành phần loài các vùng cửa sông như khu vực cửa sông Cầm, sông Uông, sông Diễn Vọng, Ba Chẽ, Tiên Yên, sông Hà Cối và sông Ka Long; gây suy giảm loài và đa dạng sinh thái (diện tích san hô và thảm cỏ biển Vịnh Hạ Long hiện đang bị suy giảm, chỉ còn ở ven một số đảo phía ngoài).

Điều đáng nói là những năm qua, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, những diễn biến thiên tai đã có ảnh hưởng ít nhiều đến đời sống nhân dân và các lĩnh vực kinh tế của tỉnh. Hiện tượng sạt lở đất sau các trận mưa lớn đã từng xảy ra tại Hạ Long, Bình Liêu gây thiệt hại về nhà cửa, công trình giao thông và cả về con người. Có thể kể ngày 21-11-2006 đã xảy ra trận lốc xoáy và mưa đá trên địa bàn TP Hạ Long và vùng phụ cận, đã làm 17 người chết; 32 tàu thuyền bị chìm, đổ 4 cần cẩu hạng nặng ở cảng Cái Lân, hàng trăm nhà dân và trụ sở cơ quan bị tốc mái, nhiều nhà cửa và cây xanh bị đổ. Trận lũ lụt lớn năm 2008 đã nhấn chìm khu vực trung tâm thị trấn Tiên Yên và một phần khu vực Ba Chẽ, gây thiệt hại nhiều nhà cửa và tài sản.

Theo kịch bản BĐKH, nước biển dâng cho Việt Nam, nếu nước biển dâng 1m thì tỉnh Quảng Ninh có nguy cơ trên 10% diện tích bị ngập lụt; khoảng 5% chiều dài quốc lộ, trên 6% chiều dài tỉnh lộ, gần 4% chiều dài đường sắt, trên 9% dân số bị ảnh hưởng. Đối với kịch bản phát thải trung bình, tỉnh Quảng Ninh năm 2100 so với cuối thế kỷ trước: Nhiệt độ trung bình năm tăng khoảng 2,5% (mức dự báo ở các tỉnh thành khác: Tăng thấp nhất 1,9%, cao nhất 3,7%), mức thay đổi lượng mưa khoảng 6,7% (mức dự báo các tỉnh thành khác: Thấp nhất 1 và cao nhất là 10). Dự báo giai đoạn 2020-2100, mực nước biển tỉnh Quảng Ninh sẽ dâng từ 7-64cm so với giai đoạn 1980-1999, khi đó tổng diện tích bị ngập của tỉnh Quảng Ninh là 125,27km2; địa phương bị ảnh hưởng nhiều nhất là một số khu vực ven biển như Móng Cái, Hải Hà, Đầm Hà, Tiên Yên, Vân Đồn, Quảng Yên, Hoành Bồ.

Có thể thấy, tính cấp thiết của việc ứng phó với BĐKH đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đây không chỉ là trách nhiệm của một quốc gia hay một địa phương, mà phải là sự chung tay, góp sức của tất cả mọi người.