Phát triển hệ thống chợ: Vẫn còn nhiều vấn đề đặt ra

Tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường và tràn ra cả đường ray tàu hoả để họp chợ đang diễn ra hàng ngày tại chợ Cửa Ông (Cẩm Phả).

Theo số liệu thống kê của Sở Công Thương, tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn toàn tỉnh có 135/138 chợ đang hoạt động. Trong đó có 19 chợ loại I, 19 chợ loại II, 100 chợ loại III. Hoạt động của hệ thống chợ trên đã góp phần mở rộng giao lưu hàng hoá, phát triển thị trường, phục vụ tốt nhu cầu mua bán hàng hoá của nhân dân địa phương, nhất là ở các vùng nông thôn. Đồng thời góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển, tăng cường các mối quan hệ về văn hoá, gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc của từng vùng. Tuy nhiên, theo đánh giá của các cơ quan chức năng, thực tế phát triển của hệ thống chợ trên địa bàn tỉnh cũng đang tồn tại khá nhiều vấn đề cần giải quyết. Đơn cử như về mật độ phân bố chợ, hiện nay số lượng chợ tập trung chủ yếu ở các thành phố như: Hạ Long, Móng Cái, Cẩm Phả, Uông Bí, nhưng tại các huyện như Vân Đồn, Cô Tô, Đầm Hà... mới có từ 2-4 chợ. Một số huyện có từ 5-7 chợ như: Hoành Bồ, Hải Hà, Tiên Yên, Ba Chẽ.

Như vậy, ở các địa phương có mật độ chợ thấp, bán kính phục vụ của một chợ sẽ tăng lên, làm ảnh hưởng đến khả năng tiêu thụ sản phẩm của địa phương cũng như khả năng đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của dân cư trên địa bàn huyện bị hạn chế. Trong khi đó, việc xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật chợ, bố trí không gian kiến trúc, yêu cầu về diện tích mặt bằng của phần lớn các chợ vẫn mang tính phát triển tự nhiên nhiều hơn là có sự thống nhất hoá, tiêu chuẩn hoá. Cụ thể, diện tích chiếm đất của hệ thống chợ toàn tỉnh là 652.013m2, diện tích kinh doanh là 135.180m2 (chiếm 20,73% so với tổng diện tích chiếm đất). Tuy nhiên, diện tích đất bình quân cũng như diện tích đất thực tế của một chợ có sự chênh lệch khá lớn giữa các địa phương trong tỉnh. Tại TX Quảng Yên, diện tích chiếm đất trên 71.000m2 nhưng diện tích kinh doanh mới có 1.200m2 và số hộ kinh doanh cố định lên tới 2.300 hộ. Trong khi đó ở TP Cẩm Phả, diện tích chiếm đất là trên 100.000m2, diện tích kinh doanh là gần 85.000m2 nhưng số hộ kinh doanh cố định chỉ có 3.646 hộ. Thực tế đó cho thấy, một số chợ đang có diện tích kinh doanh quá nhỏ, cơ sở vật chất nghèo nàn và trong tình trạng quá tải, xuống cấp. Nhiều chợ không đảm bảo tiêu chuẩn về diện tích theo quy định, vi phạm quy hoạch, lộ giới giao thông, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất trật tự, ATVSTP và PCCN. Đặc biệt, nếu so sánh giữa tổng diện tích xây dựng kiên cố và bán kiên cố so với diện tích kinh doanh cố định trên chợ cho thấy, vẫn còn nhiều diện tích kinh doanh cố định chưa được xây dựng nhà chợ.

Đáng chú ý là phần lớn công tác tổ chức và quản lý chợ trên địa bàn hiện vẫn do UBND xã, phường trực tiếp quản lý. Bởi vì trong tổng số 138 chợ thì mới có 23 chợ hoạt động theo mô hình ban quản lý chợ là đơn vị sự nghiệp có thu (chiếm 16,7% tổng số chợ); 20 chợ đang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp, hợp tác xã quản lý khai thác chợ (chiếm 14,5% tổng số chợ); còn lại 95 chợ chủ yếu được giao khoán cho các phường, xã thành lập tổ quản lý (chiếm 68% tổng số chợ). Do đó công tác tổ chức và quản lý chợ vẫn thiếu tính thống nhất và làm nảy sinh nhiều bất cập như: Tình trạng mất ATVSTP, lấn chiếm vỉa hè, lòng đường còn diễn ra thường xuyên; hiệu suất sử dụng các công trình chợ, khả năng đảm bảo cân đối các khoản thu, chi và đầu tư phát triển chợ còn thấp... Ngoài ra, việc kêu gọi các nhà đầu tư xã hội hoá vào kinh doanh trong lĩnh vực chợ vẫn đang gặp nhiều khó khăn nên đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh mới có 68 chợ được xây dựng kiên cố (chiếm tỷ lệ 49,28%); 35 chợ được xây dựng bán kiên cố (chiếm tỷ lệ 23,36%) và 35 chợ là lều, lán tạm hoặc chưa được xây dựng.

Dự báo trong những năm tới, lưu lượng người và hàng hoá qua mạng lưới chợ sẽ có sự phát triển mạnh mẽ. Đồng thời những thay đổi về quy hoạch vùng, quy hoạch khu dân cư, quy hoạch giao thông, đô thị... sẽ tác động không nhỏ đến số lượng cũng như phân bố mạng lưới chợ trên địa bàn tỉnh. Vì vậy, các cơ quan chức năng cần sớm khắc phục những hạn chế trên, góp phần đưa hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh theo hướng văn minh, hiện đại và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.