Phong Cốc - Lùm xùm "Chợ cũ - Chợ mới"...

Cách đây khoảng một năm, Báo Quảng Ninh đã có lần đề cập tình trạng nhếch nhác của chợ Cốc cũ (ở cạnh đình Cốc, phường Phong Cốc, TX Quảng Yên) với vấn nạn 3 “không”: “Không nước sạch”, “không thoát nước” và “không thùng rác”... Trong tình cảnh ấy, chợ Cốc mới được xây dựng khá khang trang, đảm bảo điều kiện về cơ sở vật chất, những tưởng sẽ được mọi người hoan nghênh... Nhưng sự việc lại không như vậy! Vì sao?

Trong khi chợ Cốc mới được xây dựng khang trang mà rất ít tiểu thương vào kinh doanh...

Chủ trương đúng vẫn bị... phản ứng!

Chợ Cốc nằm ngay cạnh đình Cốc (thuộc phường Phong Cốc) có từ xưa và vốn là một chợ sầm uất vào loại nhất nhì ở vùng Hà Nam, TX Quảng Yên. Thế nhưng, với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, chợ cũ giống như một chiếc áo đã trở nên quá chật… Trao đổi với chúng tôi, bà  Tô Thị Thu, Chủ tịch UBND phường Phong Cốc, nhấn mạnh: “Hiện nay dân cư trong vùng tăng nhanh, nhu cầu mua bán lớn hơn rất nhiều so với trước đây, chợ cũ không thể đáp ứng được nữa. Từ đó phát sinh nhiều hiện tượng tiêu cực như mất trật tự trị an, không đảm bảo vệ sinh môi trường, gây ùn tắc giao thông v.v.. Thêm nữa, thị xã đã đưa đình Cốc vào làm một trong những điểm đến của các tour “Du lịch làng quê” ở Quảng Yên nên không thể để  một khu họp chợ lộn xộn, mất mỹ quan như thế này kéo dài mãi được. Vì thế di chuyển chợ Cốc đến nơi khác là bài toán hợp lý!”.

...thì tại con đường gần chợ cũ đã bị dẹp bỏ, tiểu thương vẫn lấn chiếm lòng, lề đường để buôn bán.

Và để thực hiện chủ trương đó, UBND TX Quảng Yên và UBND phường Phong Cốc đã kêu gọi sự đầu tư bằng nguồn vốn xã hội hoá. Ông Nguyễn Văn Ngữ, chủ doanh nghiệp vận tải và xây dựng Đông Bắc, đã tự nguyện đứng ra nhận việc này. Ông Ngữ kể, ông vốn là người Phong Cốc, đi làm nghề xây dựng ở nơi khác, nay có chút vốn liếng tích cóp được. Khi thị xã có chủ trương di dời chợ Cốc ra khỏi đình và xây dựng chợ mới, ông thấy đây là việc nên làm. Vì thế mà quyết định nhận đầu tư xây dựng công trình. Cuối tháng 12-2013, sau gần 1 năm thi công, chợ Cốc mới đã hoàn chỉnh trên diện tích khoảng 3ha, kinh phí đầu tư là 27 tỷ đồng.Ông Ngữ còn tâm sự, rằng ông có tham vọng biến nó thành một trung tâm thương mại cho cả vùng Hà Nam này. Ông bảo, đây cũng là cách mà ông đóng góp cho quê hương… “-Ai ngỡ cái sự thể nó lại phức tạp đến vậy…” - Ông Ngữ thở dài! Cái làm ông phiền lòng nhất lúc này là mặc dầu thâm tâm chỉ muốn làm điều tốt, nhưng để rồi lại mang tiếng là tư lợi. Đúng là làm kinh tế thì ai chẳng nghĩ đến lợi nhuận, nhưng lợi nhuận gì thì ông cũng quyết không quên tình nghĩa với bà con trong làng, trong xã. Chính ông đã khuyến mãi cho bà con tiểu thương vào họp ở khu chợ mới 3 tháng đầu không thu bất cứ khoản nào cả. Lại còn đưa ra một bảng giá thu phí chỉ bằng nửa khung giá Nhà nước quy định…

Với sự “ưu đãi” như vậy, nhưng trái với kỳ vọng của ông Ngữ, cho đến nay vẫn chỉ có 70 tiểu thương vào chợ, 200 hộ khác dù đã đóng tiền đặt cọc, nay lại có ý định “ngãng ra”, không muốn vào chợ kinh doanh. Ông Ngữ đau đầu vì đã đổ cả một đống tiền vào đầu tư mà chợ mới lại “vắng như chùa Bà Đanh”. Ông Ngữ chua chát: “27 tỷ đó, biết thế tôi bỏ vào ngân hàng đến tháng lấy lãi, chẳng tội gì phải đau đầu nhức óc như thế này. Tôi đã 68 tuổi rồi, lao đầu vào làm chợ, đất thuê chỉ trong vòng 50 năm, bao giờ hoàn được vốn...”.

Không chỉ ông Ngữ mà cả các cán bộ chính quyền sở tại cũng bị dị nghị. Chủ tịch UBND phường Phong Cốc, bà Tô Thị Thu cho hay, thời gian qua bà và một số cán bộ lãnh đạo phường đã phải gánh chịu nhiều dư luận rất không hay từ phía những người phản đối việc xây chợ Cốc mới. Họ nói xa nói gần rằng có sự cấu kết giữa chính quyền và chủ đầu tư. Thậm chí một nhóm người còn in cả tờ rơi rắc đầy đường, rồi đặt hò vè phát tán ra khắp đường thôn, ngõ xóm…

Vì đâu nên nỗi?

Như đã nói ở trên, việc xây chợ mới thay cho chợ Cốc cũ là chủ trương đúng đắn của TX Quảng Yên. Nó đem lại lợi ích cho cả vùng chứ không riêng gì nhân dân phường Phong Cốc. Thực tế thì dân các phường, xã khác đến chợ Cốc cũ buôn bán còn nhiều hơn bà con trong phường… Thế nhưng, vấn đề vẫn trở nên căng thẳng đến mức chính quyền thị xã đã phải ra văn bản chỉ đạo thực hiện. Công văn số 65/UBND-KT của UBND TX Quảng Yên, ban hành ngày 16-1-2014, đã chỉ rõ: “Công trình được đầu tư xây dựng là phù hợp với quy hoạch, phù hợp với chủ trương xã hội hoá của thị xã và của tỉnh. Đến nay công trình đã hoàn thiện, đảm bảo sự phù hợp về chất lượng công trình xây dựng…”. Trong đơn kiến nghị của 56 tiểu thương (những người hiện đã vào chợ mới để kinh doanh), gửi UBND TX Quảng Yên, cũng nhấn mạnh: Chợ Cốc mới sẽ góp phần xây dựng nông thôn mới, làm cho diện mạo thị xã thêm khang trang. Và đặc biệt là sẽ đóng góp nguồn thu thuế vào ngân sách nhà nước trong khi duy trì chợ tạm sẽ mất nguồn này...

Với “phái ủng hộ chợ mới” (xin tạm gọi thế) thì như vậy, nhưng với “phái phản đối” thì lại khác! Mặc dù chợ mới có đủ điều kiện cơ sở hạ tầng đảm bảo, nhưng họ vẫn không chịu vào mà kiên quyết “bám trụ”… Chợ cũ bị dẹp bỏ thì họ mang hàng ra đường bán, khiến cho suốt dọc con đường gần khu chợ cũ hàng quán mọc lên “như nấm sau mưa”... Hỏi một số hộ kinh doanh thuộc “phái phản đối” vì sao chưa chịu vào chợ mới, lại bán hàng ở đường, chúng tôi nhận được câu trả lời khá giống nhau, rằng: Vào chợ mới ít khách, chưa quen, khó bán nên ngại! Hoặc: Do sợ, không biết giá thuê gian hàng sau này liệu ổn định không hay là tăng tuỳ tiện? v.v..

Một lý do nữa khiến nhiều tiểu thương không muốn vào là do tin đồn rằng chợ mới… “có ma”!. Hỏi ông Nguyễn Văn Ngữ về chuyện này, ông kể: Ngày mùng 6 Tết vừa rồi đúng là có cháu bé 8 tuổi bị chết ở cổng phụ của chợ. Mọi người đồn ầm lên là do “ma bắt”. Nhưng sự thực thì cậu bé này bị thiệt mạng là do cháu trèo lên cổng sắt trong khi các bạn nô đùa, xô đẩy làm cháu ngã đập đầu xuống. Vụ việc lại xảy ra vào lúc giữa trưa, bảo vệ đang vào ăn cơm nên không có mặt ở đó… “Chuyện là thế nhưng tôi nghĩ là có kẻ đặt điều nhằm gây hoang mang dư luận đấy chú ạ!” - Ông Ngữ nói.

Cần những biện pháp kiên quyết...

Hiện tại, chưa kể những người thuộc “phái phản đối” cố ý không chịu vào kinh doanh ở khu chợ mới, ngay cả nhiều bà con tiểu thương khác cũng e ngại… Lý do một phần là bởi họ bị “phân tâm” trước những tin đồn hoặc bị xúi giục gây chia rẽ; nhưng cũng còn vì vào chợ mới rất khó bán hàng. “-Buôn có bạn bán có phường mà chú. Chợ mới giờ vắng khách thế, vào đấy khó bán lắm!” - Một tiểu thương đã đặt cọc tiền để vào chợ mới, nay vẫn lần chần, nói với chúng tôi như vậy! Và trong đơn gửi UBND TX Quảng Yên, ngày 28-2, “phái ủng hộ” cũng nêu rõ: “Do bị kích động, lôi kéo, xuyên tạc giá cả, khống chế những người muốn sang chợ Cốc mới họp cho nên chợ Cốc bị phân chia ra làm hai nơi, số đông bộ phận lại kinh doanh dọc con đường khu 2 phường Phong Cốc (từ đầu đình Cốc đến quán xóm Đông cũ) để họp chợ trái phép. Người mua không tập trung, phân tán, chúng tôi bị ế hàng. Cá mực cuối ngày không bán được bị ươn thối. Rau quả không bán hết bị héo úa. Quần áo không bán được bị lỗi mốt lỗi mùa. Đời sống gia đình trông cả vào buổi chợ nay gặp nhiều khó khăn. Hàng hoá có nguy cơ mất vốn”…

Trước thực tế này, nếu cứ để tình trạng “lùm xùm” kéo dài dai dẳng sẽ dẫn đến những hậu quả không hay. Và vì thế, cơ quan chức năng đã có quyết định cưỡng chế đối với những người bán hàng không đúng nơi quy định. Thế nhưng đã gặp phải sự phản ứng gay gắt; một số người thậm chí còn leo lên xe, chặn đầu xe của những người thi hành công vụ, xô đẩy, chửi bới… Sau khi được vận động, thuyết phục, mọi người mới giải tán… Trong công văn số 159 ngày 26-2 của UBND TX Quảng Yên đã chỉ rõ: Nguyên nhân gây ra sự phức tạp như vậy “chủ yếu do lãnh đạo UBND các phường, xã và công chức chuyên môn còn có biểu hiện né tránh, ngại va chạm, thiếu cương quyết trong thực thi nhiệm vụ, chưa thực hiện hết trách nhiệm được giao; việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật được thực hiện chưa tốt nên nhiều trường hợp nhân dân chưa nắm bắt được các quy định của pháp luật”. 

Thiết nghĩ, giải pháp duy nhất đúng lúc này là cả chính quyền, chủ đầu tư, các hộ tiểu thương cùng tìm ra cách giải thoả đáng nhất cho bài toán lợi ích. Trước tiên, chủ đầu tư và tiểu thương cần làm rõ một số vấn đề về giá thuê gian hàng, bao lâu thì điều chỉnh giá một lần. Anh Lê Đức Đỗ, Phó Chủ tịch UBND phường Phong Hải, địa phương được giao trực tiếp quản lý khu chợ tạm, cho rằng: Vấn đề này cần minh bạch tránh gây hiểu lầm. Và đây cũng là cách tạo dựng lòng tin để làm ăn lâu dài... Theo anh Đỗ, việc phát sinh chợ tạm thực chất chẳng có ích lợi gì cho địa phương mà chỉ làm phức tạp thêm tình hình an ninh trật tự, vệ sinh môi trường v.v..”. Từ đó chính quyền thị xã cũng như chính quyền cơ sở phải kiên quyết hơn để lập lại trật tự. Ngay từ 4-1-2014, UBND phường Phong Hải đã xây dựng kế hoạch phối hợp di chuyển chợ tạm về chợ Cốc mới. Ngay sau đó là hàng loạt các hội nghị được mở ra, các hoạt động tuyên truyền trên loa truyền thanh, vận động cán bộ nhân dân, phổ biến chính sách pháp luật... Tuy nhiên, biện pháp vận động tuyên truyền tỏ ra không mấy hiệu quả. Phường đã phải tổ chức cưỡng chế, tịch thu hàng hoá, chốt chặn các đầu đường không cho tiểu thương mang hàng vào chợ. Nhưng mỗi khi bóng dáng các cán bộ cưỡng chế đi qua là mọi chuyện lại đâu vào đấy. Chợ vẫn họp. Rác vẫn quăng ra đường. Đường thì lại tiếp tục ùn tắc. Sự việc đã và đang kéo dài cho đến tận bây giờ…